Στις 5 Φεβρουαρίου 1880, ο Reclus εκφώνησε μια ομιλία στη Γενεύη με τίτλο «Evolution et Révolution» (Εξέλιξη και Επανάσταση). Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Le Révolté με αυτόν τον τίτλο (21 Φεβρουαρίου 1880): τεύχος 1–2, και στη συνέχεια ανατυπώθηκε ως μπροσούρα και μεταφράστηκε πολλές φορές σε διάφορες γλώσσες. Ο Reclus επέκτεινε τελικά το σκεπτικό του σε ένα βιβλίο με τίτλο L’Evolution, la révolution et l’idéal anarchique- “Εξέλιξη, Επανάσταση και Αναρχικό Ιδεώδες” (Παρίσι: Stock, 1898· Montréal: Lux Editions, 2004), το μόνο ολοκληρωμένο έργο του αποκλειστικά για την αναρχική πολιτική σκέψη. Το κείμενο που δημοσιεύουμε περιέχει τις πιο σημαντικές θεματικές και περιλαμβάνει περίπου το ένα τέταρτο του αυθεντικού κειμένου.
_________
Η εξέλιξη περιλαμβάνει το σύνολο των ανθρώπινων υποθέσεων. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η επανάσταση κάνει το ίδιο επίσης, παρόλο που αυτός ο παραλληλισμός δεν είναι πάντα εμφανής από τα μεμονωμένα γεγονότα που συνθέτουν το σύνολο της ζωής των κοινωνιών. Όλες οι μορφές εξέλιξης είναι αλληλεξαρτώμενες, και σαν αναρχικοί, ανάλογα με τη γνώση και τη δύναμή μας, επιθυμούμε όλες τις μορφές της — την κοινωνική και πολιτική πρόοδο, την ηθική και υλική πρόοδο και την πρόοδο στην επιστήμη, την τέχνη και τη βιομηχανία. Σε κάθε σφαίρα δεν είμαστε μόνο υποστηρικτές της εξέλιξης, αλλά εξίσου επαναστάτες, αφού συνειδητοποιούμε ότι η ίδια η ιστορία δεν είναι παρά μια σειρά από επιτεύγματα που επιτυγχάνονται μετά από μια σειρά κατάλληλων προετοιμασιών. Μια μεγάλη πνευματική εξέλιξη που απελευθερώνει τα μυαλά των ανθρώπων έχει ως λογική συνέπεια τη χειραφέτηση των ατόμων σε όλες τις σχέσεις τους με τα άλλα άτομα.
Μπορεί λοιπόν να ειπωθεί ότι η εξέλιξη και η επανάσταση είναι δύο διαδοχικές όψεις του ίδιου φαινομένου, η εξέλιξη που προηγείται της επανάστασης και η επανάσταση που προηγείται μιας νέας εξέλιξης, η οποία με τη σειρά της είναι η μητέρα των μελλοντικών επαναστάσεων. Μπορεί να γίνει οποιαδήποτε αλλαγή χωρίς να προκαλέσει ξαφνικές αλλαγές στην ισορροπία της ζωής; Η επανάσταση δεν ακολουθεί αναπόφευκτα την εξέλιξη με τον ίδιο τρόπο που μια πράξη ακολουθεί τη θέληση για δράση; Οι δύο τους διαφέρουν μόνο ως προς τον χρόνο εμφάνισης τους. Όταν μια μάζα πεσμένων συντριμμιών εμποδίζει ένα ποτάμι, τα νερά συσσωρεύονται σταδιακά πάνω από το εμπόδιο και μια λίμνη σχηματίζεται μέσω αργής εξέλιξης. Στη συνέχεια, ξαφνικά το φράγμα του κάτω ποταμού αρχίζει να διαρρέει και η πτώση ενός βράχου προκαλεί έναν κατακλυσμό. Το εμπόδιο παρασύρεται βίαια και η άδεια λίμνη γίνεται και πάλι ποτάμι. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται μια μικρή επίγεια επανάσταση.
Πριν από λίγες ημέρες συμπληρώθηκαν 2 χρόνια από την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Μετά από 2 χρόνια θανάτου, εκτοπισμών, καταστροφής και επίτασης της φτώχειας (όλων δηλαδή των δεινών που επιφέρει αναπόφευκτα κάθε διακρατικός πόλεμος για τους από τα κάτω) δεν φαίνεται πιθανή στο εγγύς μέλλον η κατάπαυση του πυρός. Η επαναφορά μιας επισφαλούς ειρήνης στην περιοχή, έστω και μέσα στα πλαίσια του κράτους και του καπιταλισμού, δεν φαίνεται πιθανή. Αντίθετα διαφαίνεται ορατά πλέον η απειλή γενίκευσης των πολεμικών συρράξεων και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Επιπλέον, η ανηλεής επίθεση και ανθρωποσφαγή που διεξάγει το ισραηλινό κράτος εις βάρος των Παλαιστινίων μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου από την ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς, επαληθεύει τους φόβους γενίκευσης του πολέμου στην Μέση Ανατολή και πέραν αυτής.
Η περαιτέρω κλιμάκωση των διακρατικών εντάσεων με στόχο την απόκτηση νέων σφαιρών επιρροής ή τη διεύρυνσή των ήδη υφιστάμενων, η ύπαρξη και επέκταση υπερεθνικών πολεμικών συμμαχιών μεταξύ κρατών, η αυξανόμενη κρατική χρηματοδότηση για πολεμικούς εξοπλισμούς, η ανάπτυξη και ολοένα και συχνότερη απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων, η κρατικά ενορχηστρωμένη υποδαύλιση του εθνικισμού και του θρησκευτικού φανατισμού, είναι στοιχεία που καθιστούν τον πόλεμο –από κοινού με την εκτεταμένη οικολογική καταστροφή σε παγκόσμιο επίπεδο- ως την μεγαλύτερη απειλή για την διασφάλιση της επιβίωσης τόσο του ανθρώπινου όσο και όλων των ειδών στον πλανήτη. Όχι άδικα λοιπόν, είναι όλο και περισσότεροι αυτοί που κάνουν λόγο για το ενδεχόμενο ξεσπάσματος του Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αν υπάρχει κάτι που μπορεί να σταματήσει το δυστοπικό μέλλον που έχουν δημιουργήσει και μας επιφυλάσσουν τα κράτη και οι καπιταλιστές δεν είναι άλλο από την άμεση και συλλογική δράση των καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων ανθρώπων σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Είναι ο αγώνας για την μετατροπή των πολέμων των κυρίαρχων σε κοινωνικο-απελευθερωτικό πόλεμο εναντίον τους. Στην κατεύθυνση αυτή, εμείς οι αναρχικοί/ές, πρωτίστως, οφείλουμε να διατηρήσουμε μια αταλάντευτη αντιπολεμική/αντιμιλιταριστική, αντικρατική, αντιπατριωτική και διεθνιστική στάση διακηρύσσοντας συνεχώς αποφασιστικά και ξεκάθαρα την εναντίωσή μας, όχι μόνο ενάντια στα κράτη και το κεφάλαιο αλλά και ενάντια σε κάθε εξουσιαστικό πολιτικο/οικονομικό ιδεολόγημα, μηχανισμό, θεσμό και οργάνωση που θολώνει την κρίση μας σε σχέση με τον πόλεμο και τα πραγματικά κίνητρα αυτών που τον διεξάγουν. Την στάση αυτή οφείλουμε να διατηρήσουμε όχι μόνο στις περιόδους της επισφαλούς «ειρήνης» των κυρίαρχων αλλά -κυρίως- στην περίπτωση ξεσπάσματος ενός πολέμου, όταν η πατριωτική έξαψη και ο μιλιταρισμός θα βρίσκονται στο απόγειό τους εγείροντας το θυμικό στην κατεύθυνση της συσστράτευσης στην βάση της όποιας εθνικής ομοψυχίας.
Μόνο έτσι, θα μπορούμε να είμαστε βέβαιοι/ες ότι θα παραμείνουμε ζωντανοί/ές όχι μόνο οι ίδιοι και οι ίδιες και τα εκατομμύρια των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων που πεθαίνουν σε κάθε πόλεμο για τα συμφέροντα των πολιτικών και οικονομικών αφεντικών, αλλά και η ελπίδα ενός κόσμου χωρίς σύνορα, χωρίς εθνικά και θρησκευτικά μίση, χωρίς πόλεμο˙ έναν κόσμο αδελφοσύνης, ευημερίας, ισότητας και ελευθερίας. Έναν κόσμο πραγματικής και όχι επίπλαστης ειρήνης.
Στην παρούσα συγκυρία επιλέγουμε να αναδημοσιεύσουμε το κείμενο «Αναρχικός αντιμιλιταρισμός και μύθοι σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία». Το συγκεκριμένο κείμενο γράφτηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 από Τσέχους συντρόφους στην κατεύθυνση του να υπογραμμίσουν την ορθότητα και επικαιρότητα των αναρχικών αντιπολεμικών αναλύσεων και προταγμάτων. Παράλληλα, αποσκοπούν στο να αντικρούσουν συγκεκριμένη επιχειρηματολογία που -δυστυχώς- αναπαράγεται ακόμα και εντός του διεθνούς αναρχικού κινήματος η οποία προκρίνει τη συμμετοχή μας ως αναρχικούς/ές στις πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ κρατών ή κρατικών σχηματισμών πολεμώντας στα πλαίσια ενός εθνικού, μιλιταριστικού σχηματισμού. Επίσης, θα θέλαμε να διευκρινίσουμε πως κατά τη γνώμη μας, αν και το κείμενο γράφτηκε με αφορμή τον Ρωσο-Ουκρανικό πόλεμο, οι θέσεις και η επιχειρηματολογία που αναπτύσσονται αφορούν κάθε διακρατικό ή εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο.
Παρόλο που δεν συμφωνούμε απόλυτα με το σύνολο των εκτιμήσεων ή την επιλογή όλων των παραθέσεων που χρησιμοποιούν οι σύντροφοι, ωστόσο θεωρούμε το συγκεκριμένο κείμενο μια εξαιρετικά εύστοχη και στη σωστή (πολιτικά και αξιακά) κατεύθυνση υπεράσπισης των πάγιων αναρχικών αντιπολεμικών αρχών. Αυτό που οι σύντροφοι διατυπώνουν με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο είναι ότι αν θέλουμε οι αναρχικοί/ές, να διατηρήσουμε ζωντανή την πιθανότητα μιας κοινωνίας απελευθερωμένης από το κράτος, το κεφάλαιο και κάθε μορφής εξουσία αποτελεί μονόδρομο η συνειδητή επιλογή μη συμμετοχής σε κανέναν άλλο πόλεμο πέραν του κοινωνικού/ταξικού απελευθερωτικού πολέμου των καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων ενάντια στους καταπιεστές και εκμεταλλευτές μας. Επιπλέον, στον αντίποδα του επιχειρήματος που αναπαράγεται (κυρίως από αριστερούς αλλά και από μερίδα αναρχικών), ότι η εναντίωσή μας σε κάθε διακρατικό/εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο είναι προϊόν της εμμονής μας σε κάποια ιδεολογική καθαρότητα με σκοπό τη δογματική διαφύλαξη αρχών αποκομμένων από την πραγματικότητα που βιώνουν οι άνθρωποι, οι Τσέχοι σύντροφοι απαντούν ότι είναι ακριβώς αυτές -και μόνο- οι αντιπολεμικές, αντιπατριωτικές, διεθνιστικές αρχές των αναρχικών και αυτή η «καθαρότητα» που μπορούν να διασώσουν στην πράξη τις ζωές των ανθρώπων που χάνονται καθημερινά στα πεδία των μαχών αλλά και να κρατήσουν ζωντανή την προοπτική δημιουργίας μιας ζωής που θα αξίζει να βιωθεί.
Τα ξημερώματα του Σαββάτου στις 30/09 έγινε επιχείρηση εκκένωσης της κατάληψης Ευαγγελισμού στο Ηράκλειο. Με φόντο μια φρουρούμενη γειτονιά από μπάτσους κάθε λογής, έγινε εισβολή στην κατάληψη, όπου συνελήφθησαν 10 σύντροφοι και συντρόφισσες, ένας εκ των οποίων -κι ενώ ήταν δεμένος με χειροπέδες- βρέθηκε από την ταράτσα του κτιρίου στο κενό. Οι σύντροφοι-ισσες μεταφέρθηκαν στη ΓΑΔΗ, όπου τους απαγγέλθηκαν κατηγορίες, με τον τραυματία σύντροφο να κρατείται ξεχωριστά και να μην λαμβάνει αρχικά την απαραίτητη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Η δικογραφία παραμένει στα χέρια του εισαγγελέα, επομένως οι γνωστές σε εμάς κατηγορίες είναι αυτές που ανακοινώθηκαν στα συλληφθέντα άτομα κατά την σύλληψη – διατάραξη οικιακής ειρήνης, ρευματοκλοπή, απείθεια, νόμος περί όπλων κατά συναυτουργία. Έξω από το κτίριο υπήρξαν αντανακλαστικές αντιδράσεις και συγκρούσεις, με αποτέλεσμα μία ακόμη σύλληψη, ενώ δράσεις αντίστασης και αλληλεγγύης συνεχίζονται και πληθαίνουν, εντός και εκτός Ηρακλείου.
Από την ημέρα της εκκένωσης το κτίριο ξεκίνησε να σφραγίζεται άμεσα με λαμαρίνες και τσιμέντο στις πόρτες και τα παράθυρα, χωρίς καν τις απαραίτητες εγκρίσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες, αδιαφορώντας για το ότι έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Το Πανεπιστήμιο Κρήτης (ο “νόμιμος ιδιοκτήτης” του κτιρίου) κοστολόγησε τις εργασίες σφραγίσματος στα 37.200€ (το μέγιστο ποσό που ορίζεται από το νόμο για απευθείας αναθέσεις). Παράλληλα έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες ζημιές, με στόχο το κτίριο να μην είναι βιώσιμο και λειτουργικό. Επιπλέον παρά τις καταγγελίες από φιλοζωικά σωματεία για εγκλωβισμένα ζώα εντός του, αυτό σφραγίστηκε καθολικά, μην αφήνοντας στις δύο γάτες μας, τον Τσίκο και την Στάχτη καμία πρόσβαση σε φαγητό και νερό, καταδικάζοντάς τα σε θάνατο με ξεκάθαρη ευθύνη της Πρυτανείας.
(Η κατάληψη μετά την εκκένωση)
Η εκκένωση του Ευαγγελισμού δεν έρχεται σε κενό χρόνο, αλλά προστίθεται στη δυστοπτική πραγματικότητα που βιώνουμε. Το ελληνικό κράτος και κεφάλαιο ευθύνονται για αμέτρητους θανάτους (χαρακτηριστικές για εμάς στην Κρήτη οι πρόσφατες δολοφονίες του Κώστα Μανιουδάκη από τα ΤΑΕ Σούδας, και του Αντώνη Καρυώτη στην ΑΝΕΚ) αλλά και φυσικές καταστροφές, που έχουν γίνει “κανονικότητα”, και προσπαθούν να φιμώσουν οποιαδήποτε φωνή αντιστέκεται στην κυριαρχία τους. Όσο το κόστος ζωής αυξάνεται ασταμάτητα και τα εργασιακά μας δικαιώματα ισοπεδώνονται, όσο μετανάστριες πνίγονται στο Αιγαίο και κρατούμενοι καταδικάζονται με θάνατο στις φυλακές, όσο πραγματοποιούνται δεκάδες πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας και μας διώχνουν από τις γειτονιές μας για να πάρουν τη θέση μας τουρίστες, τόσο εντείνουν την καταστολή τόσο στις καταλήψεις, όσο και σε κάθε προσπάθεια οργάνωσης και αγώνα που αναπτύσσεται εναντίον τους, στους δρόμους, στα σχολεία, στους χώρους εργασίας.
Οι καταλήψεις, λοιπόν, αποτελούν ρωγμές σε αυτήν την κανονικότητα και οπλίζουν τις επιθυμίες μας για ανάσες ελευθερίας σε αυτόν τον ασφυκτικό κόσμο. Κι αυτό γιατί -κόντρα στην εξατομίκευση, την απάθεια και την ανάθεση που καλλιεργείται- οι καταλήψεις, διατηρούν ζωντανή τη μνήμη των αγώνων του παρελθόντος και αποτελούν βασικό κομμάτι των αγώνων του σήμερα. Παράλληλα, σε μια κοινωνία με χιλιάδες άδεια σπίτια και ανθρώπους χωρίς στέγη, καλύπτουν την κοινή μας ανάγκη για αξιοπρεπή διαβίωση, αμφισβητούν στην πράξη την έννοια της ιδιοκτησίας και δίνουν ένα παράδειγμα συλλογικής ζωής. Το θέμα για εμάς δεν ήταν ποτέ αν είναι “νόμιμες” ή “παράνομες”, αλλά ότι είναι δίκαιες και αναγκαίες.
Πριν 21 χρόνια αντικρίσαμε ένα κτίριο ερείπιο, παρατημένο για δεκαετίες, που αποτελούσε μια εστία μόλυνσης. Χωρίς τη βοήθεια κανενός θεσμικού ή ιδιωτικού φορέα αλλά αντιιεραρχικά και αυτοοργανωμένα καταφέραμε να κάνουμε ένα ετοιμόρροπο κτίριο βιώσιμο και λειτουργικό. Έναν χώρο ανοιχτό προς την κοινωνία αλλά και σε όσες αποκλείονται από αυτήν, με στεγαστική δομή, κινηματικό βιβλιοπωλείο και βιβλιοθήκη, γυμναστήριο… Τα τελευταία χρόνια είχαμε πραγματοποιήσει τρεις φορές εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης του κτιρίου, με την ανάλογη προσοχή και φροντίδα στην ιστορικότητα του, και με προσωπικό κόπο και πόρους συντρόφων/ισσων, και συνεισφορές αλληλέγγυων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι πιο πρόσφατες εργασίες έγιναν μάλιστα το καλοκαίρι του ’23, και ολοκληρώνονταν τις ημέρες της εκκένωσης.
Όλα αυτά τα χρόνια στον Ευαγγελισμό στεγάστηκαν ομάδες και συλλογικότητες, πραγματοποιήθηκαν δεκάδες συνελεύσεις, έλαβαν χώρα δομές αλληλεγγύης, διοργανώθηκαν ποικίλες πολιτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις. Η κατάληψη Ευαγγελισμού ήταν και είναι οι σχέσεις, η συντροφικότητα, η αλληλεγγύη, το κίνημα, όλοι και όλες εμείς. Ένας ιστορικός πολιτικός χώρος, που αποτελεί ορόσημο για το κίνημα αλλά και την πόλη του Ηρακλείου, για την συμμετοχή του στους κοινωνικούς και ταξικούς αγώνες, την αντιφασιστική του δράση, και την έμπρακτη στήριξη σε διωκόμενους-ες αγωνιστ(ρι)ές και πολιτικούς κρατούμενους.
(Ο Ευαγγελισμός δεν παραδίνεται, μάχεται και θα τον πάρουμε πίσω!)
Αδυνατώντας να μείνουμε άπραγες απέναντι στην καταστολή και αγωνιζόμενοι-ες για τα κεκτημένα αγώνων όλων αυτών των χρόνων αλλά και για τα όσα έπονται, έχουμε ξεκινήσει τον αγώνα υπεράσπισης της κατάληψης. Μέρα με τη μέρα με πορείες, παρεμβάσεις, αφισοκολλήσεις, μοιράσματα κειμένων, δράσεις αλληλεγγύης, στήριξη άλλων αγώνων της πόλης.
(Πορεία υπεράσπισης 08/10 Ηράκλειο, Κρήτη)
Πέραν της πολιτικής στήριξης και αλληλεγγύης, στο σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι-ες και με πρακτικά ζητήματα και γι’ αυτό το λόγο χρειαζόμαστε την οικονομική σας στήριξη για:
1) να καλύψουμε τα δικαστικά έξοδα των συλληφθέντων της εκκένωσης, αλλά και όσων έχουν ήδη συλληφθεί ή θα συλληφθούν κατά τις δράσεις αλληλεγγύης.
2) να αντικατασταθεί ο κινηματικός εξοπλισμός που καταστράφηκε ή πλιατσικολογήθηκε από τους μπάτσους.
3) να αποπληρώσουμε έξοδα για τα υλικά και τις εργασίες αποκατάστασης του καλοκαιριού, διαδικασία η οποία είχε δρομολογηθεί για την περίοδο αυτή αλλά διεκόπη λόγω της εισβολής, ενώ καταστράφηκε και ο εξοπλισμός για προγραμματισμένες εκδηλώσεις οικονομικής ενίσχυσης.
4) να προετοιμαστούμε υλικοτεχνικά για να αποκαταστήσουμε τις καταστροφές που προκάλεσαν μπάτσοι και πρυτανικές αρχές με το σφράγισμα του κτηρίου.
Το οικονομικό κόστος για το σύνολο των παραπάνω ζητημάτων ξεπερνάει τον στόχο αυτής της καμπάνιας, ο οποίος αποτελεί το ποσό που θεωρούμε πως χρειαζόμαστε άμεσα για την κάλυψη των αναγκών που υπάρχουν.
Ευχαριστούμε από καρδιάς όλον τον κόσμο που έχει σταθεί δίπλα μας όλο αυτό το διάστημα, και επιφυλασσόμαστε με την επιστροφή μας στο σπίτι να επιστρέψουμε όλη αυτή την δύναμη και την αλληλεγγύη στο κίνημα, όπως κάναμε τα τελευταία 21 χρόνια.
Τίποτα δεν τελείωσε – ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΣΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟ!
Είναι ακόμα τόσο κοντά μας, θα έλεγα ανάμεσά μας τα δεινά της επτάχρονης δικτατορίας, ώστε δύσκολα μπορούμε να μιλήσουμε για αναμνήσεις. Η μνήμη προϋποθέτει κάποιαν ανακουφιστική απόσταση, κι αυτή ακόμη δεν υπάρχει. Δεν είναι μόνο ζήτημα χρόνου, όσο αλλαγής συνθηκών. Άμποτε να αλλάξουν οι συνθήκες τόσο, ώστε να μας επιτρέψουν να θυμόμαστε.
Προς το παρόν θα ήθελα να φέρω στη δημοσιότητα ένα νωπό γεγονός που κατοικεί τα αυλάκια του μυαλού μου και τρέφει σε ώρες δύσκολες την πικρή μου αισιοδοξία:
Πρέπει να ήταν Ιούνιος του 1972. Βρισκόμαστε πια στα τσιμεντένια κελιά του ΚΕΣΑ1 με τις βαριές σιδερένιες πόρτες. Είχαμε ήδη περάσει από τα υπόγεια του ΕΑΤ/ΕΣΑ2 με τους επώνυμους και τους ανώνυμους ανακριτές-βασανιστές. Η σωματική και νευρική μας αντοχή είχε πολύ δοκιμαστεί – δε λέω: εξαντληθεί, μολονότι κι αυτό θα ήταν δυνατό να είχε συμβεί.
Ένα μεσημέρι, λοιπόν, εκείνου του Ιουνίου, άρχισε η συνηθισμένη «τελετή»: άνοιγαν τα κελιά, ένα ένα, για να πάρει καθένας μας το φαγητό του. Ορισμένα όμως κελιά (δεν ήταν πια η δική μου περίπτωση), έμεναν για ώρα ανοιχτά, και στο μεταξύ όσοι απομέναμε πίσω από τις κλειστές μας πόρτες ακούγαμε τρέμοντας κραυγές και άγρια βογκητά. Οι δεσμοφύλακες, ενισχυμένοι και από ένα συρφετό εσατζήδων που διασκέδαζαν τη μεσημεριανή τους ανάπαυση, επιδίδονταν στα καθημερινά τους καθήκοντα: έβριζαν χυδαία, χτυπούσαν αλύπητα, εξευτέλιζαν όσο μπορούσαν.
Εκείνο, λοιπόν, το μεσημέρι έμεινε ανοιχτό για ώρα το διπλανό κελί μου (το 5 ή το 6, εγώ ήμουν τότε στο 4). Δεν έμαθα ποτέ ποιο παλικάρι σφάδαζε στο διάδρομο. Μούγκριζε υπόκωφα, αλλά δεν έβγαλε ούτε μια φορά δυνατή κραυγή. Κάποτε άκουσα να τον σέρνουν στο κελί του, ενώ ο δεσμοφύλακας τον περιέλουζε με βρισιές που δεν φημίζονταν για την πρωτοτυπία τους: «Ρε π…, βρωμοκομμουνιστή, εδώ θα σαπίσεις». Κι ενώ η πόρτα έκλεινε, ακούστηκε μια ήρεμη, καθαρή, απόλυτα ζυγισμένη φωνή: «Δεν είμαι κομμουνιστής˙ είμαι αναρχικός».
Θα ήθελα κάποτε να διηγηθώ το περιστατικό πολύ απλά, κι ύστερα να ζητήσω να μπει στα αναγνώσματα του σχολείου. Γιατί αυτή η γενναία, απροσδόκητη απόκριση εμένα τότε με παρηγόρησε βαθιά και μου έδειξε μια και καλή πώς προχωρεί η αξιοπρέπεια του ανθρώπου ως το θάνατο.
Σ.τ.Σ.: ΚΕΣΑ: Κέντρον Εκπαιδεύσεως Στρατιωτικής Αστυνομίας. Χρησιμοποιήθηκε ως τόπος κράτησης και βασανιστηρίων στη διάρκεια της δικτατορίας.
Σ.τ.Σ.: ΕΑΤ/ΕΣΑ: Ειδικόν Ανακριτικόν Τμήμα ΕΣΑ: Το τμήμα της ΕΣΑ που ασχολείτο με τη δίωξη των πολιτικών αντιπάλων της χούντας. Το στρατόπεδό του, διαβόητος τόπος βασανιστηρίων, βρισκόταν μεταξύ αμερικανικής πρεσβείας και Λυκαβητού.
Κείμενο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Το Βήμα, Αθήνα, 27 Απριλίου 1975. Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης ήταν διαρκής στόχος της Χούντας. Απολύθηκε από τη θέση του, συνελήφθη με την κατηγορία συμμετοχής στο ΠΑΚ και παρέμεινε ένα μήνα στο ΕΑΤ/ΕΣΑ. Και έξι μήνες στις φυλακές Κορυδαλλού. Στο ΚΕΣΑ υπέστη διάτρηση στομάχου. Συνελήφθη πάλι μετά την κατάληψη της Νομικής με την κατηγορία ότι την υποκίνησε και κρατήθηκε ως τον Αύγουστο του 1973, όπου αποφυλακίστηκε με την αμνηστία.
Το κείμενο μαζί με τις σημειώσεις που το ακολουθούν αντλήθηκε από το βιβλίο “ΟΤΑΝ Ο ΚΟΚΚΟΡΑΣ ΛΑΛΟΥΣΕ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ…” – Ανθολογία αναρχικών κειμένων 1971-1978, των εκδόσεων ΒΙΒΛΙΟΠΈΛΑΓΟΣ με εισαγωγή, επιμέλεια κειμένων και υπομνηματισμό του Μιχαήλ Πρωτοψάλτη.
