Μια σύντομη βιογραφία της Βιρτζίνια Μπολτέν, επίσης γνωστής ως Λουίζ Μισέλ του Ροσάριο, ατρόμητης αγωνίστριας για τον αναρχισμό και την γυναικεία απελευθέρωση
Η Βιρτζίνια Μπολτέν ήταν κόρη ενός Γερμανού πλανόδιου πωλητή. Γεννήθηκε στην Ουρουγουάη, ή στο Σαν Λουίς σύμφωνα με κάποιους, ή στο Σαν Χουάν σύμφωνα με τον ερευνητή Placido Grela, και μετακόμισε στο Ροσάριο της Αργεντινής.
Το Ροσάριο ήταν γνωστό ως η “Βαρκελώνη της Αργεντινής” εκείνη την περίοδο εξ’ αιτίας της συγκέντρωσης των βιομηχανιών, της ριζοσπαστικής ζύμωσης και της πολιτικής επιρροής που ασκούσε στην υπόλοιπη χώρα. Εργάστηκε κατασκευάζοντας παπούτσια για εργάτες και στη συνέχεια στη Ρεφινερία, το τεράστιο εργοστάσιο ζάχαρης που απασχολούσε χιλιάδες εργαζόμενους, πολλοί από τους οποίους ήταν ευρωπαίοι μετανάστες και πολλές από αυτούς γυναίκες. Παντρεύτηκε τον Marquez, έναν οργανωτή του συνδικάτου υποδηματοποιών και επίσης Ουρουγουανό.
Το 1888 η εφημερίδα των αρτοποιών «Ο Αρτοποιός Εργάτης» του Ροσάριο εξελίχθηκε σε μία από τις πρώτες φωνές του αναρχισμού στην Αργεντινή, με πολλούς αρτοποιούς να προσελκύονται από τις αναρχικές ιδέες. Κατείχε ρόλο κλειδί στην διοργάνωση των πρώτων Πρωτομαγιάτικων διαδηλώσεων το 1890. Ακτιβιστές όπως η Βιρτζίνια Μπολτέν και ο Francisco Berri εμφανίζονται να είχαν εμπλακεί σε αυτές. Το 1889 αυτή βοήθησε στην οργάνωση της απεργίας των μοδιστρών στο Ροσάριο, που θεωρείται η πρώτη απεργία εργαζομένων γυναικών στην Αργεντινή.
Αναρχικοί και σοσιαλιστές, Γάλλοι, Ιταλοί, Ισπανοί και Γερμανόφωνοι είχαν αρχίσει να συναντώνται στην Βαστίλη (Το Καφέ Βαστίλη) μεταξύ των οποίων υπήρχαν Γάλλοι και Γερμανοί διεθνιστές και ο καταλανός Paulino Pallas. Η Βιρτζίνια σύχναζε σε αυτό το καφέ και ήταν ένα από τα μέρη όπου είχαν εκκολαφθεί τα σχέδια για τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς. Μεταξύ άλλων αναρχικών που συνέβαλαν στις συζητήσεις ήταν οι Romulo Ovidi, Francisco Berri, Domingo Lodi, Juan Ibaldi, Rafael Torren, Teresa Marchisio και Maria Calvia (που και οι δύο αργότερα θα εμπλακούν στην ίδρυση της Φωνής της Γυναίκας και της εφημερίδας της μαζί με την Βιρτζίνια).
Την ημέρα πριν από τη διαδήλωση, η Βιρτζίνια συνελήφθη από την αστυνομία για διανομή φυλλαδίων έξω από τη Ρεφινερία. Χωρίς να πτοηθεί, βρέθηκε στην κεφαλή μιας πορείας χιλιάδων εργαζομένων η οποία κινήθηκε προς την κεντρική πλατεία του Μοντεβιδέο, την Plaza Lopez, την 1η Μαΐου. Κρατούσε μια μεγάλη κόκκινη σημαία με μαύρα γράμματα που έγραφε: “Primero de Mayo – Fraternidad Universal” (Πρώτη Μαΐου – Παγκόσμια Αδελφοσύνη). Στην Plaza Lopez ο πύρινος λόγος της μαγεύει το πλήθος. Είναι αναγνωρισμένη ως η πρώτη γυναίκα στην Αργεντινή που μίλησε σε εργατικό συλλαλητήριο (θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι εκείνη την εποχή ήταν είκοσι χρονών).
Η Juana Buela στην αυτοβιογραφία της Historia de una ideal vivido por una mujer (Ιστορία ενός ζώντος ιδανικού για μια γυναίκα), μνημονεύει την δύναμη και το πείσμα της Βιρτζίνια στην διάδοση των αναρχικών ιδεών που συμπεριλαμβάνονταν στις σελίδες των αναρχικών εφημερίδων La Protesta Humana (Η Ανθρώπινη Διαμαρτηρία), La Protesta (Η Διαμαρτηρία) και ιδιαίτερα στην La Voz de la Mujer (Η Φωνή της Γυναίκας, 1896-1897). Αυτή ήταν μια εφημερίδα που περιέγραφε ρητά τον εαυτό της ως αναρχοκομμουνιστικό, με υπότιτλο «Αφιερωμένη στην προώθηση του αναρχικού κομμουνισμού». Ήταν η πρώτη έκδοση επιμελημένη από γυναίκες για γυναίκες σε όλη τη Λατινική Αμερική, συνδυάζοντας αναρχικές ιδέες της ταξικής πάλης με την απελευθέρωση των γυναικών. Συντηρούνταν από τις πενιχρές αμοιβές της Βιρτζίνια και των συνεργάτιδών της στις βιομηχανίες υποδημάτων και ζάχαρης. Ήταν ένα αναρχικό έντυπο που ήταν χαρακτηριστικό της περιόδου, μικρό, εφήμερο και ημιπαράνομο. Ο περιγραφικός της υπότιτλος τα έλεγε όλα: “Εμφανίζεται όταν μπορεί”. Μόνο εννέα τεύχη δημοσιεύθηκαν, αν και πιστεύεται ότι η Βιρτζίνια επιμελήθηκε ένα ακόμα τεύχος στο Μοντεβιδέο. Τα τεύχη 1 έως 4 είχαν τυπωθεί σε χίλια αντίτυπα, τα οποία ανήλθαν σε δύο χιλιάδες για τα επόμενα τέσσερα τεύχη, ενώ η τελευταία εμφάνιση του εντύπου είχε τιράζ χίλια πεντακόσια φύλλα.
Η Φωνή της Γυναίκας δημοσίευσε πολλά άρθρα Ισπανών αναρχικών για το ζήτημα της απελευθέρωσης των γυναικών. Συνεργάτιδες μεταξύ άλλων ήταν η σπουδαία αναρχική οργανώτρια Teresa Claramunt, Soledad Gustavo, κ.λπ.. Η υποστήριξη της Έμμα Γκόλντμαν και της Λουίζ Μισέλ ήταν ενεργά επιθυμητή και εξασφαλισμένη. [Η Φωνή της Γυναίκας] Αποδοκίμασε την πράξη του αναρχικού F. Denanbride που πυροβόλησε την ερωμένη του πέντε φορές επειδή τον είχε αφήσει. Αυτή η γυναίκα, η Anita Lagouardette, ήταν μια συνεργάτιδα της Φωνής της Γυναίκας και ως εκ θαύματος επέζησε της επίθεσης. Η Φωνή της Γυναίκας καταφέρθηκε ενάντια στην υποκρισία μέσα στις τάξεις των αναρχικών ανδρών όπου η ελευθερία δεν γινόταν δεκτή για τις γυναίκες: «Όταν εμείς οι γυναίκες, ανάξιες και αδαείς καθώς είμαστε, πήραμε την πρωτοβουλία και δημοσιεύσαμε την Φωνή της Γυναίκας, θα έπρεπε να ξέραμε, Ω σύγχρονοι άγριοι, πως θα απαντούσατε με την απαρχαιωμένη μηχανιστική φιλοσοφία σας στην πρωτοβουλία μας. Θα έπρεπε να έχετε αντιληφθεί ότι εμείς οι ηλίθιες γυναίκες διαθέτουμε πρωτοβουλία και ότι αυτή είναι προϊόν της σκέψης. Ξέρετε, σκεφτόμαστε και εμείς… Το πρώτο τεύχος της Φωνής της Γυναίκας εμφανίστηκε, και οι ασκοί του Αιόλου άνοιξαν: “Γυναικεία απελευθέρωση; Γιατί; Γυναικεία χειραφέτηση; Επ’ ουδενί!”… “Ας έρθει η δική μας απελευθέρωση πρώτα, και μετά, όταν εμείς οι άντρες θα είμαστε χειραφετημένοι και ελεύθεροι, θα κοιτάξουμε για τη δική σας”».
Η Βιρτζίνια πραγματοποίησε περιοδείες σε ολόκληρη την Αργεντινή μιλώντας σε συναθροίσεις στο Σαν Νικολάς, την Καμπάνα, την Ταντίλ, την Μεντόζα και πολλές άλλες πόλεις. Η αστυνομία πολλές φορές επενέβη για να σταματήσει την ομιλία της. Κύρια θέματά της ήταν η κατάσταση της εργατικής τάξης και ιδίως οι διάφορες μορφές καταπίεσης που υφίστανται οι γυναίκες της εργατικής τάξης. Τον Νοέμβριο του 1900 αυτή και η Teresa Marchisio οργάνωσαν μια αντι-πορεία ενάντια στην παρέλαση του καθολικού ιδρύματος του Ροσάριο, την πομπή της Παρθένου του Βράχου. Αυτή και η Τερέζα συνελήφθησαν μαζί με άλλους τέσσερις αναρχικούς.
Την ίδια χρονιά συμμετείχε ενεργά στη δημιουργία του Casa del Pueblo [To Σπίτι του Λαού] με άλλους αναρχικούς. Αυτό στέγαζε πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις με πολλές συναντήσεις, δημόσιες συζητήσεις, συνομιλίες, αναγνώσεις ποίησης και θεατρικά δρώμενα! Διέθετε μια ορχήστρα και μια βιβλιοθήκη 380 βιβλίων. Αυτή ήταν μια από τους ομιλητές των εγκαινίων του. Την 20ή Οκτωβρίου του 1901 συνελήφθη για διανομή αναρχικής προπαγάνδας έξω από τις πύλες της Ρεφινερία κατά τη διάρκεια μιας απεργίας. Κατά τη διάρκεια αυτού του περιστατικού, έγινε μάρτυρας της εν ψυχρώ δολοφονίας του μετανάστη εργάτη Come Budislavich από την αστυνομία. Βοήθησε στην δημιουργία μιας αναρχικής γυναικείας ομάδας μαζί με άλλες αναρχικές αγωνίστριες όπως η Lopez και η Teresa Deloso εκείνη τη χρονιά.
Στα 1902 ήταν μια από τους κύριους ομιλητές του συλλαλητηρίου της Πρωτομαγιάς στο Μοντεβιδέο χρησιμοποιώντας το ως μια ευκαιρία για να καταγγείλει την κατάσταση στην Αργεντινή. Το 1904 αναγκάστηκε να μεταβεί στο Μουένος Άϊρες όπου δραστηριοποιούνταν στην Comité de Huelga Femenino (Απεργιακή Επιτροπή Γυναικών), η οποία μαζί με την Federación Obrera Argentina (Εργατική Ομοσπονδία Αργεντινής) οργάνωσε τις εργάτριες στην λαχαναγορά του λιμανιού του Μουένος Άϊρες για να κατέβουν σε απεργία. Η ακατάπαυστη δραστηριότητά της άρχισε να κλονίζει την υγεία της. Οι σύντροφοι της αναρχικής θεατρικής ομάδας Ζερμινάλ απηύθυναν μία έκκληση προς όλες τις ελευθεριακές ομάδες, συνδικάτα και σωματεία να λάβουν μέρος σε έναν έρανο για να την βοηθήσουν. Ο επιφανής Ιταλός αναρχικός Πιέτρο Γκόρι την σύστησε στους κύκλους των αναρχικών διανοουμένων του Μουένος Άϊρες και την βοήθησε να ενταχθεί σε μια οργάνωση αναρχικών και σοσιαλιστών επικεντρωμένων στον καυτηριασμό του νόμιμου γάμου και άλλων αυταρχικών αντιλήψεων.
Η αποτυχία της πολιτικο-στρατιωτικής εξέγερσης του Hipolito Irigoyen εναντίον της συντηρητικής κυβέρνησης το 1905 χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα [από αυτήν] για να επιτεθεί στο εργατικό κίνημα. Παρά το γεγονός ότι το αναρχικό κίνημα δεν είχε κανενός είδους συνεργασία με τον Ιριγκόγιεν, οι κύριοι ακτιβιστές του συνελήφθησαν, διώχθηκαν ακόμα και απελάθηκαν. Η Βιρτζίνια συνελήφθη μαζί με τον σύντροφό της και τέθηκε υπό κράτηση για δύο μέρες. Ο Μαρκέζ απελάθηκε στην Ουρουγουάη σύμφωνα με τον νέο Νόμο περί Διαμονής.
Στα 1907 υπήρξε μία από τις εμπνεύστριες του Centro Femenino Anarquista (Κέντρο Αναρχικών Γυναικών) και μέσω αυτού ήταν μια από τους κύριους οργανωτές της απεργίας των ενοικιαστών, το ίδιο έτος. Μετά την ομιλία της κατά τη διάρκεια αυτής της απεργίας, ο Νόμος περί Διαμονής χρησιμοποιήθηκε για να την απελάσουν στο Μοντεβιδέο, στην Ουρουγουάη, όπου επανενώθηκε με τον Μαρκέζ και τα μικρά παιδιά τους. Ήταν η πρώτη γυναίκα που απελάθηκε με βάση αυτό το νόμο.
Το σπίτι της στο Μοντεβιδέο έγινε ένα ορμητήριο για τους αναρχικούς εξορίστους που είχαν απελαθεί από την Αργεντινή. Στο Μοντεβιδέο συνεργάστηκε με την Χουάνα Μπουέλα το 1909 στην αναρχοφεμινιστική εφημερίδα La Nueva Senda (Το Νέο Μονοπάτι, 1909-1910). Την ίδια χρονιά ενεπλάκη στη διεθνή αναταραχή γύρω από τη δίκη και εκτέλεση του Ισπανού αναρχικού παιδαγωγού Φρανσίσκο Φερρέρ. Αυτό το γεγονός συνδέθηκε με την βάναυση καταστολή των διαδηλωτών στο Μουένος Άϊρες την 1η Μάη, την ίδια χρονιά. Την ώρα που ο Φερρέρ εκτελούνταν στην Βαρκελώνη στις 13 Οκτωβρίου, μια μεγαλιώδης διαδήλωση πάνω από δέκα χιλιάδων ανθρώπων οργανωμένη από εργατικές οργανώσεις, αναρχικούς, σοσιαλιστές και φιλελεύθερους, με την συμμετοχή πολλών μαθητών και καθηγητών πανεπιστημίου, κατέληξε στην κεντρική πλατεία του Μοντεβιδέο, την πλατεία Constitución. Εδώ απηύθυναν λόγους μια σειρά ομιλητών, μεταξύ των οποίων η Βιρτζίνια και η συντρόφισσά της Χουάνα Μπουέλα. Κατά την καταστολή που ακολούθησε, ήταν μία από τους αναρχικούς που διώχθηκαν περισσότερο από τις αρχές, μαζί με άλλες, όπως η Χουάνα Μπουέλα και η María Collazo.
Στις αρχές Απριλίου του 1911 συμμετείχε στην ίδρυση, στο Μοντεβιδέο, του Γυναικείου Συνδέσμου Η Χειραφέτηση, ο οποίος προσπάθησε να ενώσει όλες τις αντικληρικές γυναίκες του Μοντεβιδέο. Αυτή και η Μαρία Κολλάθο είχαν μεγάλη επιρροή σε αυτή την οργάνωση. [Ο σύνδεσμος] απευθύνονταν στις γυναίκες της εργατικής τάξης και πραγματοποιούσε τις συναντήσεις του στα γραφεία του συνδικάτου των ηλεκτρολόγων. Κατέβαλε εντατικές προσπάθειες για να οργανώσει τις τηλεφωνήτριες, που εκείνη την εποχή αποτελούνταν κυρίως από γηγενείς εργάτριες. Απέρριπτε τις προσεγγίσεις της ρεφορμιστικής Παναμερικανικής Ομοσπονδίας· η Βιρτζίνια τοποθετούνταν ευθαρσώς εναντίον των αιτημάτων για γυναικεία ψήφο.
Όλα τα παραπάνω ήταν ένα εκπληκτικό κατόρθωμα ζωής για την υπόθεση του αναρχισμού. Δυστυχώς, αυτή έμελλε να εμπλακεί σε ένα επεισόδιο αναφερόμενο ως “Anarcobatllismo” το οποίο προκάλεσε την πρώτη σημαντική ρήξη στο εσωτερικό του αναρχικού κινήματος στην Ουρουγουάη. Αυτή και άλλοι αναρχικοί όπως ο Francisco Berri, ο Adrian Zamboni, ο Orsini Bertani και ο Clerici που ήταν οργανωμένοι γύρω από την αναρχοκομμουνιστική εφημερίδα Ελεύθερη Ιδέα, άρχισαν να παρέχουν κριτική υποστήριξη στο καθεστώς του προέδρου Batlle y Ordonez.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του στην Ουρουγουάη, ο Μπάτλε εγκαινίασε ένα τεράστιο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα. Αυτό δεν ήταν μακρόπνοο μόνο για την Λατινική Αμερική αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Διαχώρισε την Εκκλησία από το κράτος, απαγόρευσε τους σταυρούς στα νοσοκομεία, αφαίρεσε τις αναφορές στο θεό και τη βίβλο από τους δημόσιους όρκους, έδωσε διευρυμένα δικαιώματα στα συνδικάτα, τα πολιτικά κόμματα και τις οργανώσεις, εφήρμοσε την οκτάωρη εργάσιμη ημέρα και την καθολική ψηφοφορία, εισήγαγε τα επιδόματα ανεργίας, νομιμοποίησε τα διαζύγια, ίδρυσε περισσότερα γυμνάσια και λύκεια, υποσχέθηκε και δεν έκανε χρήση των νόμων περί διαμονής εναντίον εξόριστων αναρχικών και άλλων ριζοσπαστών, άνοιξε τα πανεπιστήμια για τις γυναίκες και ηγήθηκε μιας εκστρατείας για την επανάκτηση του έλεγχου της βιομηχανίας και της γης από τους ξένους καπιταλιστές (οι Βρετανοί καπιταλιστές είχαν τεράστια επιρροή στην Ουρουγουάη) και την εθνικοποίηση των ιδιωτικών μονοπωλίων.
Αυτό φαίνεται ότι αποπροσανατόλισε κάποια άτομα μέσα στο αναρχικό κίνημα, συμπεριλαμβανομένης της Βιρτζίνια. Στην πορεία, τμήματα του ουρουγουανικού αναρχικού κινήματος αδρανοποιήθηκαν. Το αναδυόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα είχε υποστηρίξει την Χειραφέτηση αλλά τώρα στρεφόταν εναντίον της. Η εφημερίδα του Ο Σοσιαλιστής επιτέθηκε στη Βιρτζίνια τον Ιούλιο του 1913, αναπαράγοντας υποτιθέμενες δηλώσεις της, στις οποίες επαινούσε τον Μπάτλε ως “προοδευτικό” και “σε αντίθεση με οτιδήποτε είχαμε ποτέ σε αυτή τη χώρα”. Μέχρι το τέλος του έτους, ο Σοσιαλιστής είχε αυξήσει τον επικριτικό του τόνο, επιμένοντας ότι η Βιρτζίνια και οι συνεργάτες της είχαν προδώσει το εργατικό κίνημα, ότι οι εργάτες έπρεπε να αναδιοργανώσουν το κίνημά τους και “να στείλουν τον αναρχισμό στον διάβολο”. Αυτό επέφερε την κατάρρευση της Χειραφέτησης και του γυναικείου εργατικού κινήματος της Ουρουγουάης, καθώς επίσης έκανε ζημιά στο αναρχικό κίνημα και επέφερε την άνοδο του Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Το 1923 μετείχε στη δημιουργία του Διεθνούς Κέντρου Κοινωνικών Μελετών (ενός ελευθεριακού λογοτεχνικού συλλόγου) στο Μοντεβιδέο και την ίδια χρονιά μίλησε στο συλλαλητήριο της Πρωτομαγιάς, στο Μοντεβιδέο. Έχω ελάχιστες πληροφορίες για τα μετέπειτα χρόνια της Βιρτζίνια Μπολτέν. Οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφόρηση θα ήταν πολύ ευπρόσδεκτη. Φαίνεται ότι αυτή συνέχισε να ζεί στην εργατική συνοικία της Manga στο Μοντεβιδέο εώς το θάνατό της περίπου στα 1960 και ότι παρέμεινε προσηλωμένη στις αναρχικές ιδέες.
ΠΗΓΕΣ
Molyneux, Maxime. Movimientes de Mujeres en America Latina
Ehrick, Christine. The Shield of the Weak: feminism and the state in Uruguay 1903- 1933
Rama, Carlos M and Cappelletti, Angel J. El anarquismo en America Latina
http://www.museodelaciudad.org.ar/virginia-bolten.pdf http://www.cronicasderosario.com.ar/?p=226
http://www.nodo50.org/dlatapa/2002archivosdlt/sin_hist_12.htm
http://news.infoshop.org/article.php?story=2009anarcho-no-husband