Όπως έχουμε δει, η «αν-αρχία» σημαίνει «χωρίς κυβερνώντες» ή «χωρίς (ιεραρχική) αρχή». Οι αναρχικοί δεν είναι κατά των “αυθεντιών” με την έννοια των ειδικών οι οποίοι είναι ιδιαιτέρως καταρτισμένοι, δεξιοτέχνες ή σοφοί, αν και πιστεύουν ότι οι αυθεντίες αυτές δεν πρέπει να έχουν την εξουσία να αναγκάζουν τους άλλους να ακολουθήσουν τις συστάσεις τους (βλ. ενότητα Β.1 για περισσότερα σχετικά με αυτή τη διάκριση). Εν συντομία, λοιπόν, ο αναρχισμός είναι αντι-αυταρχισμός (αντι-εξουσία).
Οι αναρχικοί είναι αντιαυταρχικοί επειδή πιστεύουν ότι κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να κυριαρχεί πάνω σε άλλον. Σύμφωνα με τα λόγια της L. Susan Brown, οι αναρχικοί «πιστεύουν στην έμφυτη αξιοπρέπεια και αξία του ατόμου» (The Politics of Individualism, σελ. 107). Η κυριαρχία είναι εγγενώς ταπεινωτική και εξευτελιστική, καθώς υποτάσσει τη βούληση και την κρίση των κυριαρχούμενων στη βούληση και την κρίση των κυρίαρχων, καταστρέφοντας έτσι την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό που προέρχεται μόνο από την προσωπική αυτονομία. Επιπλέον, η κυριαρχία καθιστά δυνατή και συνήθως οδηγεί στην εκμετάλλευση, η οποία αποτελεί τη ρίζα της ανισότητας, της φτώχειας και της κοινωνικής κατάρρευσης.
Με άλλα λόγια, λοιπόν, η ουσία του αναρχισμού (για να το εκφράσουμε θετικά) είναι η ελεύθερη συνεργασία μεταξύ ίσων για την μεγιστοποίηση της ελευθερίας και της ατομικότητάς τους.
Η συνεργασία μεταξύ ίσων είναι το κλειδί για την αντιεξουσία. Μέσω της συνεργασίας μπορούμε να αναπτύξουμε και να διασφαλίσουμε τη δική μας εγγενή αξία ως μοναδικά άτομα, καθώς και να εμπλουτίσουμε τη ζωή και την ελευθερία μας. Και αυτό γιατί «κανένα άτομο δεν μπορεί να αναγνωρίσει τη δική του ανθρωπινότητα, και κατά συνέπεια να τη πραγματοποιήσει στη διάρκεια της ζωής του, χωρίς την αναγνώρισή της στους άλλους και τη συνεργασία για την υλοποίησή της μαζί με τους άλλους… Η ελευθερία μου είναι η ελευθερία όλων, γιατί δεν είμαι πραγματικά ελεύθερος –ελεύθερος όχι μόνο στη σκέψη αλλά και στην πράξη– παρά μόνο όταν η ελευθερία μου και τα δικαιώματά μου βρίσκουν την επιβεβαίωση και την επικύρωσή τους στην ελευθερία και τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, που είναι ίσοι μου» (Μιχαήλ Μπακούνιν, αναφέρεται από τον Ερρίκο Μαλατέστα, Anarchy, σελ. 30).
Αν και οι αναρχικοί είναι αντιεξουσιαστές, αναγνωρίζουν ότι τα ανθρώπινα όντα έχουν κοινωνική φύση και ότι επηρεάζονται αμοιβαία. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την “εξουσία” αυτής της αμοιβαίας επιρροής, διότι, όπως μας υπενθυμίζει ο Μπακούνιν:
«Η κατάργηση αυτής της αμοιβαίας επιρροής θα ήταν θάνατος. Και όταν υποστηρίζουμε την ελευθερία των μαζών, σε καμία περίπτωση δεν προτείνουμε την κατάργηση οποιασδήποτε από τις φυσικές επιρροές που ασκούν τα άτομα ή οι ομάδες ατόμων σε αυτές. Αυτό που θέλουμε είναι η κατάργηση των επιρροών που είναι τεχνητές, προνομιούχες, έννομες και επίσημες» (αναφέρεται από τον Μαλατέστα, Anarchy, σελ. 51).
Με άλλα λόγια, οι επιρροές που απορρέουν από την ιεραρχική εξουσία.
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ιεραρχικά συστήματα όπως ο καπιταλισμός αρνούνται την ελευθερία και, ως εκ τούτου, οι «πνευματικές, ηθικές, διανοητικές και φυσικές ιδιότητες των ανθρώπων επισκιάζονται, παρεμποδίζονται και συνθλίβονται» (βλ. ενότητα Β.1 για περισσότερες λεπτομέρειες). Έτσι, μία από τις «μεγάλες αλήθειες του αναρχισμού» είναι ότι «το να είσαι πραγματικά ελεύθερος σημαίνει να επιτρέπεις στον καθένα να ζει τη ζωή του με τον δικό του τρόπο, αρκεί ο καθένας να επιτρέπει σε όλους να κάνουν το ίδιο». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αναρχικοί αγωνίζονται για μια καλύτερη κοινωνία, για μια κοινωνία που θα σέβεται τα άτομα και την ελευθερία τους. Υπό τον καπιταλισμό, «τα πάντα βγαίνουν στην αγορά προς πώληση: όλα είναι εμπορεύματα και εμπόριο», αλλά υπάρχουν και «ορισμένα πράγματα που είναι ανεκτίμητα. Μεταξύ αυτών είναι η ζωή, η ελευθερία και η ευτυχία και αυτά είναι πράγματα που η κοινωνία του μέλλοντος, η ελεύθερη κοινωνία, θα εγγυηθεί σε όλους».
Οι αναρχικοί, κατά συνέπεια, επιδιώκουν να κάνουν τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν την αξιοπρέπεια, την ατομικότητα και την ελευθερία τους και να ενθαρρύνουν το πνεύμα της εξέγερσης, της αντίστασης και της αλληλεγγύης σε όσους υπόκεινται στην εξουσία. Αυτό κάνει τους ισχυρούς να μας καταγγέλλουν ως διασαλευτές της ειρήνης, αλλά οι αναρχικοί θεωρούν την πάλη για την ελευθερία ως απείρως καλύτερη από την δουλική ειρήνη. Οι αναρχικοί, ως απόρροια των ιδανικών μας, «πιστεύουμε στην ειρήνη με οποιοδήποτε τίμημα – εκτός από αυτό της ελευθερίας. Αλλά αυτό το πολύτιμο αγαθό φαίνεται ήδη να το έχουν χάσει οι παραγωγοί του πλούτου. Ζωή… έχουν· αλλά τι αξία έχει η ζωή όταν στερείται εκείνων των στοιχείων που προκαλούν ευχαρίστηση;» (Lucy Parsons, Liberty, Equality & Solidarity, σελ. 103, 131, 103 και 134).
Έτσι, εν ολίγοις, οι αναρχικοί επιδιώκουν μια κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τρόπους που ενισχύουν την ελευθερία όλων αντί να συνθλίβουν την ελευθερία (και άρα τις δυνατότητες) των πολλών προς όφελος λίγων. Οι αναρχικοί δεν θέλουν να δώσουν σε άλλους εξουσία πάνω τους, την εξουσία να τους λένε τι να κάνουν υπό την απειλή της τιμωρίας, αν δεν υπακούσουν.
Ίσως οι μη αναρχικοί, αντί να προβληματίζονται για το γιατί οι αναρχικοί είναι αναρχικοί, θα ήταν καλύτερα να αναρωτηθούν τι σημαίνει για τους ίδιους το ότι αισθάνονται ότι αυτή η στάση χρειάζεται κάποιου είδους εξήγηση.