Οι λίγοι αναρχικοί που απορρίπτουν την άμεση δημοκρατία στο πλαίσιο των ελεύθερων ενώσεων υποστηρίζουν γενικά τη ομοφωνία στη λήψη των αποφάσεων. Η ομοφωνία βασίζεται στο ότι όλοι σε μια ομάδα συμφωνούν σε μια απόφαση πριν αυτή τεθεί σε εφαρμογή. Έτσι, υποστηρίζεται ότι η ομοφωνία εμποδίζει την πλειοψηφία να κυβερνά τη μειοψηφία και είναι πιο συνεπής με τις αναρχικές αρχές.
Η ομοφωνία, αν και η “βέλτιστη” επιλογή στη λήψη αποφάσεων, όπως όλοι συμφωνούν, έχει τα προβλήματά της. Όπως επισημαίνει ο Murray Bookchin περιγράφοντας την εμπειρία του από την ομοφωνία, αυτή μπορεί να έχει και εξουσιαστικές προεκτάσεις:
«Προκειμένου να επιτευχθεί πλήρης ομοφωνία σε μια απόφαση, οι μειοψηφούντες διαφωνούντες συχνά παροτρύνονταν εντέχνως ή εξαναγκάζονταν ψυχολογικά να αρνηθούν να ψηφίσουν επί ενός κρίσιμου ζητήματος, δεδομένου ότι η διαφωνία τους θα ισοδυναμούσε ουσιαστικά με βέτο ενός ατόμου. Αυτή η πρακτική, που στις αμερικανικές συναινετικές διαδικασίες αποκαλείται «standing aside», πολύ συχνά περιλάμβανε εκφοβισμό των διαφωνούντων, μέχρι του σημείου αυτοί να αποχωρούν εντελώς από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αντί να εκφράσουν έντιμα και σταθερά τη διαφωνία τους ψηφίζοντας, έστω και ως μειοψηφία, σύμφωνα με τις απόψεις τους. Αφού αποσύρονταν, έπαυαν να είναι πολιτικά όντα – έτσι ώστε να μπορέσει να ληφθεί μια “απόφαση”… η “ομοφωνία” επιτυγχανόταν τελικά μόνο αφού τα διαφωνούντα μέλη αυτοακυρώνονταν ως συμμετέχοντες στη διαδικασία».
«Σε ένα πιο θεωρητικό επίπεδο, η ομοφωνία απέκλειε την πιο ζωτική πτυχή κάθε διαλόγου, τη διαφωνία. Η συνεχιζόμενη διαφωνία, ο παθιασμένος διάλογος που εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και αφού μια μειοψηφία υπαναχωρήσει προσωρινά μπροστά σε μια απόφαση της πλειοψηφίας, αντικαθίσταντο… από βαρετούς μονολόγους – και τον αναντίρρητο και αποχαυνωτικό χαρακτήρα της ομοφωνίας. Στη λήψη αποφάσεων κατά πλειοψηφία, η ηττημένη μειοψηφία μπορεί να αποφασίσει να ανατρέψει μια απόφαση για την οποία έχει ηττηθεί – είναι ελεύθερη να αρθρώσει ανοιχτά και επίμονα τις αιτιολογημένες και δυνητικά πειστικές της διαφωνίες. Η ομοφωνία, από την άλλη πλευρά, δεν τιμά τις μειοψηφίες, αλλά τις φιμώνει υπέρ του μεταφυσικού “ενός”, της συλλογικής ”ομοφωνίας”». [“Communalism: The Democratic Dimension of Anarchism”, Democracy and Nature, αρ. 8, σ. 8].
Ο Μπούκτσιν δεν αρνείται ότι «η ομοφωνία μπορεί να είναι μια κατάλληλη μορφή λήψης αποφάσεων σε μικρές ομάδες ανθρώπων που γνωρίζουν καλά ο ένας τον άλλον». Σημειώνει όμως ότι, σε πρακτικό επίπεδο, η δική του εμπειρία του έχει δείξει ότι «όταν μεγαλύτερες ομάδες προσπαθούν να λάβουν αποφάσεις με ομοφωνία, αυτό συνήθως τις υποχρεώνει να καταλήξουν στον χαμηλότερο κοινό πνευματικό παρονομαστή στη λήψη αποφάσεων: η λιγότερο αμφιλεγόμενη ή ακόμη και η πιο μέτρια απόφαση που μπορεί να επιτύχει μια ευμεγέθης συνέλευση ανθρώπων υιοθετείται – ακριβώς επειδή όλοι πρέπει είτε να συμφωνήσουν μαζί της είτε να αποσυρθούν από την ψηφοφορία για το συγκεκριμένο ζήτημα» [ό.π., σ. 7].
Ως εκ τούτου, λόγω της δυνητικά εξουσιαστικής φύσης της, οι περισσότεροι αναρχικοί διαφωνούν ότι η ομοφωνία είναι η πολιτική έκφραση της ελεύθερης ένωσης. Αν και είναι επωφελές να προσπαθεί κανείς να επιτύχει την ομοφωνία, είναι συνήθως ανέφικτο να το κάνει -ειδικά σε μεγάλες ομάδες- ανεξάρτητα από τις άλλες, αρνητικές επιπτώσεις της. Συχνά υποβαθμίζει μια ελεύθερη ομάδα ή ένωση τείνοντας να υπονομεύσει την ατομικότητα στο όνομα της κοινότητας και τη διαφωνία στο όνομα της αλληλεγγύης. Ούτε η αληθινή κοινότητα ούτε η αλληλεγγύη προωθούνται όταν η ανάπτυξη και η αυτοέκφραση του ατόμου ματαιώνονται από τη δημόσια αποδοκιμασία και πίεση. Εφόσον όλα τα άτομα είναι μοναδικά, θα έχουν και μοναδικές απόψεις τις οποίες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να εκφράζουν, καθώς η ομάδα εξελίσσεται και εμπλουτίζεται από τις δράσεις και τις ιδέες των ατόμων.
Με άλλα λόγια, οι αναρχικοί υποστηρικτές της άμεσης δημοκρατίας τονίζουν τον «δημιουργικό ρόλο της διαφωνίας», η οποία, φοβούνται ότι «τείνει να ξεθωριάζει μέσα στη γκρίζα ομοιομορφία που απαιτεί η ομοφωνία». [Ό.π., σ. 8].
Πρέπει να τονίσουμε ότι οι αναρχικοί δεν είναι υπέρ μιας μηχανικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων κατά την οποία η πλειοψηφία απλώς ψηφίζει, η μειοψηφία απομακρύνεται και ύστερα την αγνοούν. Κάθε άλλο! Οι αναρχικοί που υποστηρίζουν την άμεση δημοκρατία, τη βλέπουν ως μια δυναμική διαδικασία διαλόγου κατά την οποία η πλειοψηφία και η μειοψηφία ακούν και σέβονται η μία την άλλη στο μέτρο του δυνατού και λαμβάνουν μια απόφαση με την οποία όλοι μπορούν να συνυπάρξουν (αν είναι δυνατόν). Βλέπουν τη διαδικασία της συμμετοχής μέσα στις αμεσοδημοκρατικές ενώσεις ως το μέσο για τη δημιουργία κοινών ενδιαφερόντων, ως μια διαδικασία που θα ενθαρρύνει την ποικιλομορφία, την ατομική και μειοψηφική έκφραση και θα μειώνει κάθε τάση της πλειοψηφίας να περιθωριοποιεί ή να καταπιέζει τις μειοψηφίες, διασφαλίζοντας ότι θα γίνεται διαβούλευση και δημόσια συζήτηση για σημαντικά ζητήματα.